De mens is onderhevig aan een groot aantal instinct-achtige impulsen. Zo willen hij en zij het beste voor de kinderen, een hoger maatschappelijk aanzien, hun zin krijgen en anders kwaad worden, seks, eten en drinken, jagen in de uitverkoop of elders, veel euro’s, ergens bij horen, op reis, en bovendien en bovenal willen zij het makkelijk hebben.
Dat gemak is een belangrijke drijfveer voor de ontwikkeling van de techniek, immers, de techniek doet in feite weinig anders dan problemen oplossen en problemen zijn ongemakkelijk. De mens is een geboren probleemoplosser en dus zal hij bestaande praktijken waarover geklaagd wordt dat ze lastig en ongemakkelijk zijn willen vervangen door een apparaat dat het makkelijker maakt, liefst ingebed in een organisatie die ‘vanzelf loopt’. Dat laatste wil zeggen dat organiseren ook een technologie is en wel een die gericht is op het veranderen van moeilijke problemen in oplosbare, en daarmee delegeerbare, kwesties. Ook op gemak gericht, dus eigenlijk. Gemak is een alomtegenwoordige, maar sterk verwaarloosde drijfveer.
Auto’s in plaats van fietsen, fietsen in plaats van lopen. Vliegtuigen in plaats van treinen in plaats van postkoetsen. Fotografie in plaats van tekenen en schilderen. Electrische kloppers en kneders, molens, en blikopeners in plaats van de met de hand bediende variant. TV en video amusement door professionals in plaats van gesprekken, spelletjes of voordrachten in de familiekring. Stofzuigers in plaats van bezem of stoffer en blik. Elektrische ovens in plaats van hout stoken. Gemalen nootmuskaat in plaats van noten. Draglines in plaats van kruiwagens en spaden. Tekstverwerkers in plaats van typemachines in plaats van balpoints in plaats van vulpennen in plaats van ganzeveren. En als overtreffende trap: kunstmatige intelligentie in plaats van gewoon denken.
Al dit soort voorkeuren heeft, anders dan men meende, niet geleid tot een vermindering van werkgelegenheid, maar tot een verandering daarvan: het aantal al of niet gediplomeerde techneuten is onevenredig toegenomen en daarmee het aantal gemakkelijk achter het bureau gezetenen. Maar het aantal handwerkslieden is sterk afgenomen. Bovendien zijn de handarbeiders op de onderste plaats in de hiërarchie der mensheid terechtgekomen, terwijl de ingenieurs, de managers en ook nog een beetje de monteurs een steeds hogere status claimen en krijgen.
Maar het ergste is wel dat de techniek ons iets heel belangrijks afneemt: Het zelf doen
