In 1840, dus bijna twee eeuwen geleden, waren er in Groningen, net als overal in West Europa, vele mannenclubs. Het was zo’n club die het geld bijeenspaarde om aan de Oude Kijk in ‘t Jatstraat een groot clubgebouw neer te zetten, dat uiteindelijk in 1891 voltooid werd en voorzien was van een grote concertzaal. Een kenmerk van de Harmonie was dat het een club was die zeer op muziek gesteld was, vandaar ook de naam. De Harmonie had zelfs een eigen symfonieorkest, dat later de Groninger Orkest Vereniging ging heten en nog later het NNO.
Het plezier der leden bestond er in om te spelen en te feesten, maar ook om te debatteren en om naar muziek te luisteren. Men deed dat ook in cafés of andere uitspanningen, maar het liefst ‘onder ons’. In die tijd maakten de vele clubs van Groninger burgers de fout om studenten toe te laten en die zorgden, vooral bij het feesten, voor nare botsingen met de burgerij. De studenten trokken zich dus meer en meer terug in eigen kring en dat werd de sociëteit Mutua Fides. De andere leden besloten tezamen ook een sociëteit op te richten en daar ligt het ontstaan van de sociëteit de Harmonie: gezelligheid, spel en cultuur, maar wel met ballotage en in een eigen gebouw.
Met het invoeren van die ballotage volgden ze overigens een club die al sinds 1765 bestond: De Grote Sociëteit, die zijn leden rekruteerde uit de bovenlagen van het burgerdom en het garnizoen en uiteraard balloteerde. De Harmonie was meer een club van de betere middenstand, maar geballoteerd werd er toch.
De stad Groningen had rond 1900 zo’n 70.000 inwoners en de Harmonie telde toen 2500 leden. Dat betekent dat 3,6 % van alle Groningers lid was en dat was tevens een kapitaalkrachtig deel. Dat was maar goed ook, want de bouw en uitbreiding werden uiteindelijk door de leden betaald. Subsidie bestond nog niet! De Harmonie was een factor van belang in het Groningse culturele en sociale leven en een monument voor burgerschap in de beste zin. De nog steeds bestaande en bloeiende sociëteit de Harmonie, gehuisvest in de Kreupelstraat, heeft nu ca 500 leden en dat is 0,25 % van de huidige bevolking. Voer voor sociologen!
