Wilden kerkelijk medewerkers eind 16e eeuw de kerkgangers het hemelvaartverhaal verduidelijken: dan werd door een ronde opening in het gewelf een heiligenbeeld met een kabel naar boven getrokken. Gids Erik vertelt met verve dat in recenter tijden een door liefde verblinde bruidegom zich tegen betaling door dezelfde opening naar beneden heeft laten zakken en zijn jawoord aan de bruid heeft gegeven.
Zomaar wat interessante feiten die we bij de gewelvenwandeling gewaar worden. Zo’n twintig belangstellenden hebben zich bij onze buurtvereniging aangemeld. En er staan nog twee rondleidingen op stapel.
Na een introductie van Erik krijgt iedereen een bouwhelm aangereikt. Geen overbodige luxe, wanneer je door schemerige gangetjes loopt boven de imposante gewelven van de Der Aa-kerk. We beginnen met een smalle wenteltrap die in een superdikke pilaar is geconstrueerd. Af en toe tikt de helm tegen een overhangende balk of een lage onderdoorgang. De eerste kooromgang is zestien meter hoog.
Wat een interessant schouwspel: de olifantsruggen (de bolle bovenkanten van de gewelven) gezien vanaf een soort galerij onder de schuin toelopende kerkdaken. Een moderne sprinklerinstallatie contrasteert met de traditionele pen-gatverbindingen waarmee de kolossale balken met elkaar zijn verbonden.
In de Tweede Wereldoorlog deed de kerk dienst als kolenopslag en exercitieplaats. De gewelvenruimte werd gebruikt als onderduikadres, merendeels van neergestorte piloten. Het verhaal wil dat de toenmalige Duitse predikant het geheim strikt bewaarde.
Door de eeuwen heen werd de tussen 1420 en 1490 gebouwde kerk en de toren meer dan eens getroffen door immense tegenslag: een brand, een ingestorte toren, blikseminslag, niets bleef de kerk bespaard. Ook waren er architectonische veranderingen: van een drie beukige Romaanse kerk werd het een omhoog getrokken Gotische kerk. De raamcontouren zijn hiervan een bewijs.
Ook het orgel heeft heel wat gedaantewisselingen ondergaan voordat het huidige, door Arp Schnitger gebouwde zijn definitieve vorm kreeg. Met Hinsz hoort Schnitger tot de Rolls Royces onder de orgelbouwers.
