“Vanaf 1 augustus 2020 is het volgens de nieuwe Tabaks- en rookwarenwet niet meer toegestaan om te roken op terreinen van onderwijsinstellingen. Dit houdt in dat alle terreinen die van de RUG zijn of gehuurd worden voor onderwijsdoeleinden door de RUG, vanaf 1 augustus rookvrij moeten zijn.”
Dit komt van de website van de Rijksuniversiteit Groningen. Waar eerst medewerkers en studenten direct een sigaret opstaken zodra ze een universiteitsgebouw verlieten, is dat nu niet meer toegestaan. Voor een deel van het Broerplein (tussen Academiegebouw en UB), wat openbare weg is, geldt een Algemene Plaatselijke Verordening waardoor roken daar ook niet meer toegestaan is De Zernike Campus van de universiteit is zelfs volledig rookvrij, hier moet je de campus écht verlaten om te mogen roken.
Tot zover de papieren werkelijkheid.
Op een gemiddelde ochtend rond 8 uur wappert de ‘Smoke-Free-University’ vlag vrolijk voor de UB, omringd door vele honderden sigarettenpeuken. Het is dan nog stil, maar een paar uur later zit het Broerplein vol met studenten die genieten van de voorjaarszon. Ik spreek drie toevallig aanwezige medewerkers van Facility Support over het rookverbod. Zij zijn kritisch op zowel de RUG als de gemeente. Officieel mag je op bepaalde plekken op het Broerplein inderdaad niet roken maar de blauwe lijnen die de grens aangeven zijn nauwelijks meer zichtbaar. Permanente lijnen zijn beloofd maar vooralsnog niet verschenen. En, zegt één van de medewerkers, wat heeft het voor nut dat je aan de ene kant van de lijn wél en aan de andere kant van de lijn niet mag roken? In de 10 minuten dat ik met ze spreek sturen ze een handjevol rokende studenten van de trappen af, die 15 meter verderop vrolijk doorroken.
Een stukje verderop, aan de Uurwerkersgang, voeren Frank en Els al sinds de invoering van het rookverbod strijd met studenten, de universiteit en de gemeente. Op het Harmonieplein wordt niet meer gerookt, maar een stukje verderop mag het dus wel. Dat leidde ertoe dat Frank en Els dagelijks, vooral tijdens college-wisseltijden, rokers in hun vensterbank vonden. Eerst moesten ze die zelf wegsturen, en werden ook peuken niet opgeruimd. Sinds een tijdje sturen medewerkers van Facility Support studenten weg naar een stukje verderop. Ook is er een extra bord gekomen, dat van de universiteit is, maar door Frank en Els iedere dag in het perkje voor hun huis wordt gezet en iedere avond in hun eigen huis opgeslagen wordt. Als zij een week met vakantie zijn gebeurt er dus niets en wordt er weer voor de deur gerookt. Ook vegen zij nog regelmatig zelf peuken op, maar dit wordt tegenwoordig ook wel gedaan door de universiteit. Op dit moment vinden zij het probleem bij hun vensterbank ‘beheersbaar’, maar daar moeten zij dus zelf wel dagelijks de nodige moeite voor doen.
Wat zou helpen volgens de mannen van Facility Support die ik sprak op het Broerplein? De gemeente moet de RUG maar eens een boete geven, is de teneur. Dan gaat de universiteit misschien eens echt actie ondernemen. Tips van de afdeling Facility Support, bijvoorbeeld over waar extra bordjes nuttig zouden zijn, worden nauwelijks in overweging genomen. Boetes uitschrijven mogen ze niet (alhoewel ze regelmatig dezelfde mensen aanspreken). De medewerkers zouden een fulltime taak kunnen hebben aan het wegsturen van rokers, maar hebben nog meer te doen. En wat te doen met vapen? Mag dat wel of niet? Daar zijn geen regels voor en is zelfs binnen de afdeling Facility Support geen consensus over. Ook mag de RUG haar eigen medewerkers wel eens motiveren om zélf rokers aan te spreken, dat gebeurt nu nauwelijks.
Op de Zernike Campus lijkt het iets beter gelukt. Af en toe rookt er een student op de campus, maar de meeste rokers lopen een flink eind naar nét over het bruggetje bij de Linneausborg. Daar is roken óók niet toegestaan, eigenlijk moet je 150 meter verder naar de Paddepoelsterweg, maar dat vinden mensen toch te ver. In 2022 verscheen er zelfs spontaan een ‘rookpaal’ die waarschijnlijk door een roker zelf geknutseld en op een onbewaakt moment neergezet is (deze is nu weg, maar de rokers niet). Verschil is dat de hele campus in beheer is van “Campus Groningen” en die zelf hun regels mogen bepalen, terwijl de gebieden rondom de Harmonie, de UB en het Academiegebouw gemeentegrond zijn waar andere regels gelden.
De oplossing? De Universiteit van Amsterdam had een mooie oplossing bedacht met drones die sigarettenrook konden detecteren en daarna via gezichtsherkenning de overtreders op de bon kon slingeren. Helaas bleek dat om een 1-april-grapte gaan. Wat wel werkt? Zegt u het maar.
