Waar vroeger moeders hun lastige peuter een klap voor de kont gaven om hem rustig te krijgen, een poging die tot mislukken gedoemd was, maar de gekwelde ouder wel een zekere opluchting verschafte, is tegenwoordig een aanzienlijk ethischer methode gangbaar. ‘Wat hebben we afgesproken?’ roept de moderne moeder met hetzelfde randje wanhoop in haar stem als haar bips-slaande grootmoeder, maar zonder de opluchtende werking die van fysieke actie pleegt uit te gaan. Ze blijft dus met de opgekropte woede zitten, want het moderne middel werkt evenmin als het traditionele model.
We kunnen ons afvragen wat hier gebeurt. In elk geval wordt er door de jonge moeder stevig gelogen, er is immers helemaal niets afgesproken. Afspreken betekent dat twee partijen formeel overeenkomen voortaan een bepaalde gedragswijze te zullen volgen en dat is in het gekozen voorbeeld niet het geval. Wat gebeurt wel? Het kind maakt het te bont en de moeder roept vertwijfeld uit: ‘We spreken Nu af dat je dat nooit meer doet!!’ Hiermee is volgens haar de afspraak een feit, maar volgens de kleine boosdoener helemaal niet. Als hij er al iets bij voelt dan is het dat hem iets is opgedrongen. Het gaat hier om een dictaat in plaats van een afspraak en dat zal tot een fundamentele spraakverwarring leiden.
Een van de gevolgen van deze spraakverwarring is een verlies van vertrouwen. Er wordt immers een beroep gedaan op een overeenkomst die volgens een van de partijen helemaal niet bestaat. Met dat vertrouwen gaat de geloofwaardigheid op de loop en daarmee het ouderlijk gezag, dat immers berust op een onuitgesproken maar op vertrouwen gebaseerde overeenstemming over rechten en plichten van ouder en kind. De ouder moet alles goed doen, zoals een leidinggevende betaamt, en het kind moet, als jongste bediende in het bedrijf dat gezin heet, geleerd worden alles goed te doen. Dat is een langdurig proces en in vroeger tijden bracht dat behoorlijk wat geween en tandengeknars met zich mee.
Er wordt nog steeds geweend en tandengeknarst, maar dat komt niet meer voort uit een reactie op fysieke handelingen, maar uit een zelfgeschapen psychologische knoop. Wat erger is, die knoop is vatbaar voor discussie. En kinderen kunnen niet discussiëren. Die willen gewoon hun zin.
